Bina testi süreçlerinin en önemli çıktılarından biri olan deprem performans analizi, yapıların depreme karşı göstereceği davranışları belirlemek için kullanılır. Türkiye'de 2018 yılında yürürlüğe giren "Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği", bu konuda standartları net bir şekilde belirlemiştir. Bu yönetmelik, yapıların depreme karşı dayanımını sınıflandırmak için birden fazla performans seviyesi tanımlar. Peki, bina performans sınıfları tam olarak nedir ve bu sınıflar neye göre belirlenir?

Deprem Performans Analizi Neden Önemlidir?

Deprem kuşağında yer alan bir ülke olarak Türkiye’de yapı güvenliği, her zaman birincil önceliktedir. Bu bağlamda deprem performans analizi, bir yapının mevcut durumu ile depreme karşı dayanma kapasitesi arasındaki ilişkiyi ortaya koyar. Bu analiz, yalnızca yeni yapılar için değil, mevcut binaların güvenliğini test etmek için de uygulanır. Bina testi sırasında elde edilen veriler, yapıdaki taşıyıcı sistem elemanlarının durumunu ortaya koyar ve bu veriler deprem testi sonuçlarıyla birleştirilerek nihai performans seviyesi belirlenir.

Performans Sınıfları Nelere Göre Belirlenir?

Bina performans sınıfları, yapıların depreme maruz kaldığında ne ölçüde hasar alacağını ve bu hasarın insan yaşamını nasıl etkileyeceğini ortaya koyar. Bu sınıflandırmada dikkate alınan temel kriterler arasında taşıyıcı sistem hasar düzeyi, kat ötelenmeleri, plastik mafsal oluşumları ve yapı elemanlarının sünek davranışları yer alır. Deprem performans analizi sonucunda bir yapının aşağıdaki sınıflardan hangisine girdiği belirlenir.
 

1. Göçme Öncesi Performans Seviyesi (Göçme Önlenmeli - GO)

Bu en alt düzey performans sınıfı, bir yapının en şiddetli depremde dahi tamamen göçmeden ayakta kalmasını hedefler. Yapı önemli ölçüde hasar görmüş olsa bile, yaşam güvenliği açısından en kötü senaryoda bile can kaybı yaşanmaması esastır. Bu seviye genellikle çok eski, bina testi sonucunda kritik zayıflıklar gösteren ve acil müdahale gerektiren yapılarda görülür.

2. Can Güvenliği Performans Seviyesi (Can Güvenliği - CG)

Bu sınıf, yapının orta şiddetteki bir depremde taşıyıcı sisteminin zarar görmesine rağmen ayakta kalabildiğini, ancak bazı yapısal olmayan elemanlarda hasar olabileceğini ifade eder. Bu seviye, kullanıcıların binadan güvenli bir şekilde tahliye edilebilmesini garanti eder. Deprem testi sonuçlarına göre can güvenliği seviyesi altında olan yapılar için genellikle betonarme proje revizyonları veya güçlendirme önerilir.

3. Kontrollü Hasar Performans Seviyesi (Kontrollü Hasar - KH)

Bu seviye, özellikle hastane, okul gibi kritik öneme sahip yapılar için hedeflenen minimum performans seviyesidir. Deprem performans analizi bu sınıfta olan bir yapının, depremden sonra kullanıma devam edilebilir durumda olduğunu gösterir. Bina testi verileri, taşıyıcı sistemin sınırlı ölçüde plastik şekil değiştirmesine izin verdiğini, ancak yapının bütünlüğünü koruduğunu ortaya koyar.

4. Hemen Kullanım Performans Seviyesi (Hemen Kullanım - HK)

Bu en yüksek seviye, depremin ardından binanın hiçbir onarım gerektirmeden hemen kullanılabilir olması anlamına gelir. Bu sınıfa giren yapılar, hem yapısal hem de yapısal olmayan elemanlar açısından yüksek kaliteye sahiptir. Bu performans seviyesini hedeflemek için binanın tasarımından uygulamasına kadar her aşamasında üstün mühendislik prensipleri uygulanmalıdır. Betonarme proje detayları, en güncel deprem yönetmeliğine uygun olarak hazırlanmalı; bina testi ise en gelişmiş tekniklerle yapılmalıdır.

AES Yapı Tasarım olarak, bina testi, deprem testi, betonarme proje revizyonları ve kapsamlı deprem performans analizi hizmetleri sunarak yapınızın hangi performans sınıfında yer aldığını belirliyor ve ihtiyaçlarınıza özel mühendislik çözümleri geliştiriyoruz. Riskli yapılardan güvenli yapılara geçişte doğru analiz ve doğru güçlendirme adımları hayati önem taşır. Siz de yapınızın hangi sınıfta olduğunu öğrenmek ve güvenli bir yaşam alanı oluşturmak istiyorsanız, bizimle iletişime geçin. Unutmayın, güçlü yapılar güvenli yaşamın temelidir.